Bitkisel üretimde toprağın kimyasal yapısı, bitkilerin gelişimi için belirleyici bir unsurdur. Toprak pH’ı bu kimyasal yapının en önemli göstergesidir. Bazı bitkiler nötr veya hafif alkali topraklarda gelişirken, bazıları ise yalnızca asidik toprak koşullarında sağlıklı büyüyebilir. Peki asidik toprak nedir, nasıl oluşur ve hangi bitkiler bu toprakları sever?
Hafif Asidik Toprak Nedir?
Toprak pH değeri 6.0 ile 6.5 arasında olduğunda hafif asidik kabul edilir. Bu pH aralığı, pek çok meyve, sebze ve orman bitkisi için oldukça uygundur. Hafif asidik topraklar, genellikle yüksek organik madde içeriğine ve iyi su tutma kapasitesine sahiptir. Özellikle çilek, yaban mersini ve çam türleri bu ortamda ideal şekilde yetişir.
Asidik Toprak Özellikleri
Asidik toprakların başlıca özellikleri şunlardır:
• pH değeri 7’nin altındadır. Bu, toprağın asidik karakter gösterdiğini ifade eder.
• Demir, mangan, bakır gibi bazı mikro elementler bu toprakta çözünür hâlde daha fazladır.
• Kalsiyum ve magnezyum gibi bazik elementler düşük seviyelerdedir.
• Genellikle yağışın bol olduğu bölgelerde görülür.
• Asidik karakter gösteren toprak, bazı bitkiler için avantaj, bazıları içinse gelişim engelidir.
Asidik Toprak Nasıl Anlaşılır?
Toprağın asidik olup olmadığını anlamanın en güvenli yolu, toprak analizi yaptırmaktır. Ancak arazide gözle görülebilen bazı işaretler de fikir verebilir:
• Toprakta yosun, eğrelti otu veya orman altı bitkilerinin yoğunluğu
• Bitkilerde sararma ve büyüme geriliği
• Sulama sonrası toprakta demir kokusu ya da pas rengi oluşumu
Elbette, asidik toprak pH değeri genellikle 4.5 ile 6.5 arasında ölçülür ve bu değer toprak analiz laboratuvarlarından kolaylıkla öğrenilebilir.
Asidik Toprak Nasıl Elde Edilir?
Her bitki için uygun pH seviyesini oluşturmak mümkündür. Asidik toprak ihtiyacı olan türler için toprak pH’ı düşürülerek istenilen yapı sağlanabilir.
Toprak Nasıl Asidik Yapılır?
Toprağı daha asidik hâle getirmek için şu yöntemler uygulanabilir:
• Elementel kükürt: Toprak pH’ını düşürmek için en sık kullanılan materyaldir.
• Organik madde: Kompost, iğne yapraklı ağaç yaprakları ve turba gibi materyaller toprak asitliğini artırabilir.
• Asidik gübreler: Amonyum sülfat gibi azotlu gübreler de pH düşürmede kullanılır.
• pH değeri düşük sulama suyu: Sürekli olarak düşük pH’lı suyla sulama, zamanla toprağı asidik hâle getirebilir.
Asidik Toprakta Yetişen Bitkiler Hangileridir?
Asidik toprak isteyen bitkiler, bu ortamlarda daha sağlıklı ve verimli şekilde gelişir. İşte bazı örnekler:
• Yaban mersini
• Çay
• Orman gülleri (azale)
• Kırmızı akçaağaç
• Çilek
• Kamelya
• Hortensia (ortanca)
• Çam ve ladin gibi iğne yapraklı ağaçlar
Bu bitkiler, doğal olarak asidik toprak seven bitkiler arasında yer alır ve nötr ya da alkali topraklarda büyümeleri zayıf kalabilir.
Asidik Toprak Nerede Bulunur?
Asidik topraklar, genellikle yüksek yağış alan, ormanlık ve humusça zengin bölgelerde görülür. Bu bölgelerde organik madde fazlalığı ve yıkama etkisi, bazik elementlerin toprağın alt katmanlarına taşınmasına ve pH’ın düşmesine neden olur.
Asidik Toprak Türkiye’de Nerede Bulunur?
Türkiye’de Karadeniz Bölgesi başta olmak üzere bazı Marmara ve Doğu Anadolu bölgelerinde asidik toprak yapısına rastlanır. Özellikle Rize, Artvin, Trabzon çevresindeki toprakların pH değeri 4.5-5.5 arasında değişebilir. Bu nedenle çay tarımı gibi bazı ürünler sadece bu bölgelerde yapılabilmektedir.
Her toprak yapısının kendine özgü bitkisel avantajları vardır. Asidik toprak da bu yapılar arasında özel bir yere sahiptir. Eğer ne üreteceğinizi bilirseniz, asidik toprakla da oldukça verimli üretimler yapabilirsiniz. Özellikle doğal üretimi hedefleyenler için, toprağın doğal pH değerine uygun üretim sistemleri geliştirmek önemlidir.
Bu noktada Organik Tarım Nasıl Yapılır sorusuna verilen yanıtlar, toprağın kimyasal yapısına müdahale etmeden, doğayla uyumlu bir tarım modelini destekler. Asidik topraklar da, doğru planlama ve uygun ürün seçimiyle sürdürülebilir üretimin bir parçası hâline gelebilir.
Kaynaklar:
1. https://www.tarimorman.gov.tr
2. https://www.toprak.org.tr/asidik-topraklar
3. https://ziraatdergi.ege.edu.tr